Vandaag gaat mijn blog over iets wat mij al lang bezig houdt:
Kinderen die erg gevoelig zijn voor al datgene wat er op een dag gebeurt in de klas.
Dat kan echt van alles zijn. Een paar voorbeelden;
- Ze merken het meteen of de meneer of juf zich goed voelt en echt zijn/haar aandacht bij de kinderen heeft, of dat hij/zij eigenlijk piekert over andere dingen en niet wezenlijk aanwezig is.
- Ze voelen het aan als hun vriendje/vriendinnetje verdrietig of boos is, maar dit niet wil laten merken.
- Ze horen en zien meer dan anderen, waardoor het tikken van een pen, een zoemend digibord, of een over beweeglijke meneer/juf als erg storend kan worden ervaren. Ook kan het licht te fel zijn, de klas te onrustig ingericht, of een te harde stem van invloed zijn en veel prikkels geven.
- Ook de hoeveelheid kinderen in een ruimte kan als overbelastend worden ervaren. De plaats waar het kind zit is dan ook vaak erg belangrijk. Zeker niet in het midden van de klas en beter op een plekje in een hoek van waaruit de gehele klas gezien kan worden.
- Ze werken liever alleen dan in groepjes om zo hun eigen tempo en niveau te bepalen. Dit geeft rust en controle op datgene wat ze moeten doen. Afhankelijk zijn van anderen voelt als niet veilig, niet weten waar je aan toe bent.
- Ze hebben veel moeite met situaties waarin afgeweken wordt van het programma/de normale les. Wat wordt er verwacht en hoe en met wie en waar en waarom en….????
Door de vele prikkels die op het kind afkomen kan het kind óf heel druk worden, omdat hij/zij geen raad weet met alle indrukken, óf het kind trekt zich helemaal terug en probeert zich zoveel mogelijk aan te passen om maar geen aandacht te trekken.
In beide gevallen kan het zijn dat ze een negatieve reactie krijgen van de juf of meneer. Een te druk kind zal niet snel gezien worden als hoog gevoelig en een te stil kind wordt al snel gezien als ongemotiveerd. Hierdoor krijgt hun zelfvertrouwen een deuk en kunnen ze negatieve gevoelens t.o.v. zichzelf krijgen. Die negatieve gedachten zijn dan nog een extra belasting boven op alle andere drukte in hun hoofd.
Vele moeders hebben dan ook thuis een kind die alle frustraties eruit gooit en erg druk en vervelend is of het kind is zo terneergeslagen en oververmoeid dat het alleen nog maar rust wil. Dat zijn dan kinderen die thuis liever alleen willen zijn en niet willen afspreken met vriendjes/vriendinnetjes of naar een sportclubje willen. Alles is dan te veel.
Hoe zorgen we ervoor dat deze kinderen met meer plezier naar school gaan en echt gezien en gehoord worden?
Ten eerste is het goed als leerkrachten op de hoogte zijn van de kenmerken van deze hoog gevoelige kinderen. Hoog gevoeligheid is voor veel leerkrachten een vaag begrip en hierdoor kan de relatie met deze kinderen stroef lopen (niet zo bedoeld maar gewoon vanuit onwetendheid) .
Ook hebben deze kinderen een andere aanpak nodig dan anderen kinderen. Ze zijn heel gevoelig voor de reactie van anderen. Helemaal die van de juf of meneer. Daarom zorgen de meeste hoog gevoelige kinderen ervoor dat ze zich extreem aanpassen. Maar dit wordt vaak niet gezien en ze vallen om deze reden ook niet op. Toch is juist dit kind extra gevoelig voor een complimentje of een beloning. Ze doen zo hun best om het de ander naar de zin te maken.
Hoog gevoelige kinderen willen graag serieus genomen worden. Het gevoel hebben dat er echt naar ze geluisterd wordt. Een één op één gesprek is dan erg fijn. Meestal weten deze kinderen heel goed te vertellen waar ze behoefte aan hebben of juist niet. Het zijn soms maar kleine aanpassingen, die door de leerkracht heel makkelijk zijn op te lossen. (een andere plek in de klas, wat vaker bevestiging willen horen dat ze goed werken, duidelijke regels in de klas die echt consequent worden nageleefd, een dag en/weekindeling, enz.).
Omdat hoog gevoelige kinderen veel in hun hoofd zitten (ze denken over alles na) is het goed dat er ruimte is om lekker te bewegen. Dat is voor alle kinderen goed en voor deze kinderen helemaal. Tussendoor even een losmaakoefening, een beweegspelletje of dansen geeft weer ontspanning in het lijf en zorgt dat het hoofd minder vol aanvoelt. Daarna kunnen ze zich ook weer beter concentreren. Goed voor iedereen .
Sommige van deze kinderen kunnen op momenten echt overprikkeld raken en zijn dan moeilijk “aanstuurbaar”. Ze worden druk of vertonen ander ongewenst gedrag, maar je kunt niet meer tot hen doordringen. Straf geven of boos worden, maakt de overprikkeling bij het kind, door de extra stress die dit teweegbrengt, alleen maar erger. Las op zo’n moment liever een korte afkoelperiode in en kom er later op terug. Blijf zelf vooral kalm en geef het kind de tijd en ruimte om weer rustig te worden. Laat hem/haar niet alleen want dat geeft een gevoel van onveiligheid. Naderhand kan dan samen worden besproken wat er aan de hand was en hoe dat een volgende keer anders aangepakt kan worden.
Natuurlijk hoeven hoog gevoelige kinderen niet met zijden handschoenen aangepakt worden. Ook zij moeten leren omgaan met opbouwende kritiek. Maar het is wel belangrijk rekening te houden met hun gevoelswereld waar straf en heftige emoties diep binnenkomen en kunnen leiden tot schuldgevoelens en faalangst.
Respecteer de gevoelens van het kind en zorg dat je hem of haar geen stempel geeft (wat een aansteller, huilebalk, luie donder, etc.). Het is zo makkelijk gezegd maar door een kind een stempel te geven, loop je het risico dat hij zich gaat schamen voor zijn gevoelens en hoe hij deze uit. Dat kan een aanzet zijn tot probleemgedrag.
Het lijkt logisch maar toch wil ik het hier aandacht geven; een van de belangrijkste en meest efficiënte manieren om het kind te helpen is je eigen houding. Laat het kind merken dat hij helemaal goed is zoals hij is en dat je hem volledig accepteert. Een liefdevolle begeleiding en duidelijke structuren zijn zo belangrijk! Wees als leerkracht open en eerlijk en speel geen machtsspel. Als er een sfeer wordt geschapen waarbij het kind zichzelf mag zijn, hoeft het zich ook niet af te sluiten uit zelfbescherming en zal het beter in zijn vel zitten. Gelukkiger dus!